God vinden en cappuccino maken

Hier en daar roept dit blog al wat reacties op. En ook vragen: “Hoezo geloof jij in een God in deze wereld?” en “Die jongen met kanker, hoe kan God dat laten gebeuren?” Ik ga een poging doen daarop te reageren. En ik ga dat doen aan de hand van een cappuccino.

Soms kom ik ergens op visite en wordt mij een cappuccino aangeboden. Vervolgens gebeuren er de meest rare dingen: mensen gieten eerst wat melk in een kopje, schenken er koffie doorheen en leggen er uiteindelijk, als een soort slagroom, nog een toefje melkschuim bovenop. Of er wordt eerst heerlijke, romige melkschuim in een kopje gegoten, gevolgd door een flinke scheut espresso. Met alle respect: dat is geen cappuccino. Mijn drie kinderen kunnen het je al vertellen: cappuccino is eerst espresso, daarna het melkschuim. Heel simpel eigenlijk. En een leuke (handmatige) bezigheid van 15 minuten met de kinderen.

Het gaat om de volgorde. Je zult nooit leren een (goede) cappuccino te maken, als je eerst melk of melkschuim in je kopje giet. Net zoals relatietherapie nooit zal slagen als het je doel is dat je partner verandert. Dan kun je beter direct stoppen. Of er gewoon niet aan beginnen. Vergeefse moeite.

Ik denk dat het met God op een bepaalde manier net zo werkt. Als je een goede poging wilt doen om je het bestaan van een God voor te stellen of als je misschien zelfs een begin wilt maken om God te leren kennen, dan kun je niet beginnen met de vraag: “Waarom laat God alle ellende in deze wereld toe?” of “Hoezo bestaat God, als er zoveel onrecht in de wereld is?” Dat is beginnen met melkschuim terwijl je cappuccino wilt maken. Dat gaat niet. Als je je echt afvraagt of er een God zou kunnen zijn, dan is de beginvraag denk ik precies andersom: “Hoezo bestaan wij nog, terwijl er zoveel onrecht in de wereld is?” of “Waarom laat een God ons in deze wereld nog toe?”

Ik denk dat, als je deze openingsvragen stelt, je een goede basis legt om God te leren kennen. Dan heb je in ieder geval de goede volgorde al te pakken. Ik geef toe, het is geen leuke volgorde: als ik God wil leren kennen, moet ik kennelijk eerst kijken naar mijn eigen slechtheid/zwakheid. Nee, daar trek je geen volle zalen mee. Het is een bitter, ongemakkelijk begin.

Klopt! Maar het leven is toch ook best bitter en ongemakkelijk? Deze week had ik een vader in mijn spreekkamer die zijn zestienjarige zoon een paar weken geleden naar het graf heeft moeten brengen. Uitgezaaide lymfeklierkanker. Ik heb een meisje in behandeling; ze herstelt heel goed van leukemie en bijkomende behandelingen en nu besluiten haar ouders te gaan scheiden. En ik kan nog wel even doorgaan. En je kunt zelf waarschijnlijk ook wel even doorgaan, als je denkt aan je eigen leven of het leven van mensen om je heen. Het leven is soms ongelooflijk bitter. Maar waarom die bitterheid direct naar een God toeschuiven? Waarom daar niet eerst zelf van proeven? Zou dat niet een hele hoop kunnen opleveren? Ik bedoel: espresso is ook bitter, maar het is ook het begin van een goede cappuccino. Bovendien zijn er genoeg rare mensen die pure espresso drinken.

Is het te confronterend om te stellen dat wijzelf toch ook een aandeel hebben in de onrechtvaardigheid in de wereld? We kunnen toch niet alles bij onszelf vandaan houden? Misschien een beetje flauw, maar heb je weleens gezien wat er gebeurt met containerschepen of olietankers als die hun beste tijd hebben gehad? Dat was en is een filmpje dat me toch elke keer weer raakt.

Dus: “Hoezo laat God al die ellende toe in deze wereld?” Ik heb eigenlijk gewoon geen antwoord op die vraag, want het voelt als een soort ‘omgekeerde-wereld-vraag’. Alsof je begint met melkschuim terwijl je een goeie cappuccino wilt maken. Want als God niet bestaat, dan hoef je je niet af te vragen waar de ellende vandaan komt. En als er wel een God zou bestaan, die de wereld en ons mensen gemaakt heeft, dan is de eerste vraag denk ik: hoe is het ooit mogelijk dat ik nog besta tegenover zo’n grote God?

Misschien vind je dit geen leuk antwoord, want het antwoord daagt je uit om je eigen bitterheid in te duiken. Sorry. Misschien vind je het flauw dat ik een vraag met een wedervraag beantwoord, maar ja, ik blijf een psycholoog. Sorry. Maar ik geloof echt dat de volgorde de kern vormt voor het vinden van God, net zoals de volgorde bepalend is voor het maken van een goede cappuccino. Je begint met bitterheid. En daarna komt de rest…